مهم‌ترین منشأ گناه و نافرمانی خداوند غفلت و جهل انسان است. اگر شیطان بتواند کسی را از مقام خود، عظمت، علم، حکمت و لطف خداوند، نعمت‌های بی شمار او، مضرات و عواقب گناه و… غافل کند، او را به آسانی به وادی گناه و نا فرمانی می‌کشاند. همچنین جهل و نادانی به ارزش‌های وجودی انسان، جهل به آثار ارزنده پاک دامنی و عفت، جهل به عواقب گناه و بالاخره جهل به اوامر و نواهی الاهی باعث ارتکاب بسیاری از گناهان است.

از این رو بهترین راه برای نجات از گناه از بین بردن جهل و غفلت است.

اگر ما همواره به عظمت خدا و نعمت‌های بی شماری که به ما و دیگر بندگانش بخشیده است توجه داشته باشیم، در صدد شکرگزاری و جبران نعمت‌های او خواهیم بود، نه به دنبال عصیان و سرکشی. و اگر به علم و حکمت و لطف خداوند در قانون گذاری و حرام و حلال کردن کارها و اشیاء توجه و اطمینان داشته باشیم، درمی یابیم که هر آنچه را خداوند بر ما حلال کرده قطعا خیر و صلاح و منفعت ما در آن است و هر آنچه را خداوند بر ما حرام کرده قطعاً به ضرر ما بوده است و این جا است که هیچ گاه صلاح و منفعت خویش را رها نخواهیم کرد و به دنبال شر و ضرر نخواهیم رفت و اگر انسان به ارزش و مقام والای خود در بین دیگر مخلوقات توجه کند و  این که گناه این ارزش و مقام را از بین خواهد برد، حاضر نخواهد شد تا این ارزش بزرگ را برای لذت آنی و بی ارزش و زود گذر از دست بدهد.

نکته قابل توجه این است که گناهان ، عوارض فردی و اجتماعی را در خود دارند که در این مقاله به بیان مختصر عوارض اجتماعی گناه می پردازیم .

عوارض اجتماعی گناه  

1- گناه عامل دگرگونی نعمت‌ها و نابودی ملت‌ها

آیه 11سوره رعد به یکی از اصول تغییرناپذیر طبیعت وسنن الهی اشاره می‌کند آنجا که می‌فرماید:                                        

... إِنَّ اللّهَ لاَ یُغَیِّرُ مَا به قومٍ حَتَّی یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذَا أَرَادَ اللّهُ به قومٍ سُوءًا فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَ مَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَالٍ.    

ترجمه: ... در حقیقت‌ خدا حال قومی را تغییر نمی‌دهد تا آنان حال خود را تغییر دهند و چون خدا برای قومی آسیبی بخواهد هیچ برگشتی برای آن نیست و غیر از او حمایتگری برای آنان نخواهد بود.

اگر ملتی به گناه و معصیت آلوده شوند، حضرت جلّ و علا نعمت‌های آن‌ها را می‌گیرد و نابودشان می‌کند مگرآنکه با توبه و استغفار درصدد رفع آن برآیند.

و یا درآیه 96سوره اعراف خداوند می‌فرماید:

وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَی آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَکَاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ وَلَکِن کَذَّبُواْ فَأَخَذْنَاهُم به ما کَانُواْ یَکْسِبُونَ؛ اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند قطعا برکاتی از آسمان و زمین برایشان می‌گشودیم ولی تکذیب کردند پس به [کیفر] دستاوردشان [گریبان] آنان را گرفتیم.  

و همچنین آیات 21سوره غافر و 52 سوره انفال و آیات 15و17سوره سبا مؤید این مطلب می‌باشند.                 

2- گناه عامل پرده دری و هتک حرمت اجتماعی      

یکی از پیامدهای سوء بعضی از گناهان، دریدن و هتک پرده های احترام جمعی است. بهتر است در تأیید این سخن به کلام الهی استناد شود که این حقیقت را در آیه 91سوره مائده چنین بازگو می کند:

إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِی الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ وَیَصُدَّکُمْ عَن ذِکْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ؛ همانا شیطان می‌خواهد با شراب و قمار میان شما دشمنی و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد پس آیا شما دست برمی‌دارید.                              

در اطلاعات هفتگی شماره 1060 آمده که: «بطوری که یکی از آمارگیران آمریکایی نتیجه گرفته است، عامل قمار تقریباً در 30% از جنایات دخالت دارد.» حضرت علی(علیه السلام) شوخی و هزلی را که منجر به مسخرگی و گناه شود را عامل ایجاد کینه و در نتیجه هتک حرمت اجتماعی و عواقب زیانبار بعدی می‌دانند. از دیگر پیامدهای شوم فردی و اجتماعی گناه به اختصار میتوان به این‌ها اشاره کرد: قطع باران، ویرانی خانه، خشم و لعن الهی، فقر عمومی، ابتلا به بیماری‌ها چه به صورت فردی و یا عمومی (آندمی ویا اپیدمی). 

از دوران کودکی در برنامه های سیما می دیدیم که؛ وقتی فردی مردد است که کاری را انجام دهد، چه خوب چه بد، دو موجود سفید و قرمز بر دوش شخص ظاهر می شدند، که یکی او را دعوت به خیر و دیگری او را دعوت به شر می کنند.


این در عالم واقع به این شکل است که؛ همیشه در تصمیماتی که انسان می خواهد بگیرد، جنگی بین نیروی خوبی و شیطان درون و بیرون رخ می دهد، که گاهی شیطان پیروز میدان است و گاهی نیروی خوبی.
سوالی که اینجا مطرح می شود این است که چرا ما در انجام برخی کارها، با اینکه شیطان از آن کار خوشش نمی آید و دست به هر کاری زده تا ما را منصرف از آن کار کند، موفق نشده، و ما آن عمل را انجام می دهیم، اما برخی اوقات هم این شیطان و نفس اماره است که موفق شده و ما را از انجام آن کار نیک و خیر باز می دارد.
در پاسخ به این سوال باید بدانیم که در هر عملی که انجام می گیرد، نیرویی کمکی وجود دارد، که این نیروی کمکی است که به انسان قدرت تصمیم گیری دقیق و سریع را می دهد، به این بیان که کسی که بخواهد عملی را که شایسته است انجام دهد، مسلما با مقابله شیطان و نفس اماره خود مواجهه می شود، چون آنها با کار نیک و صالح موافق نبوده و به دنبال این هستند که انسان را به راهی غیر راه درست بکشاننند. همانگونه که شیطان قسم یاد کرد که ما انسانها را از صراط مستقیم منحرفمان کند.«لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ الْمُسْتَقِیم.»؛ من بر سر راه مستقیم تو براى آنها کمین مى‏کنم‏. (سوره الأعراف‏ آیه 16)
آنچه به ما این نیرو را می دهد که بتوانیم در برابر شیطان و جنودش تصمیمات صحیح و دقیقی بگیریم، خالص کردن آن عمل برای ذات اقدس

ادامه مطلب

معمولا همه علماى اخلاق و فقهاى بزرگوار، غیبت متجاهر به فسق یعنى کسى که آشکارا مرتکب گناه مى شود را جزء مستثنیات (افرادی که میشود از آنها غیبت کرد) شمرده اند، و تصریح مى کنند غیبت این گونه اشخاص که پرده هاى حیا را دریده و آشکارا در برابر چشم مردم مرتکب معصیت مى شوند، غیبت ندارند، و برای اثبات مدعای خویش از روایاتى نیز در این زمینه استفاده کرده اند.



در حدیثى از پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «اربعة لیست غیبتهم غیبة، الفاسق المعلن بفسقه..; چهار گروهند که غیبت آنها غیبت محسوب نمى شود، نخست فاسقى که آشکارا گناه مى کند. (سپس پیشواى دروغگو و کسانى که بدگویى به مادر یکدیگر مى کنند، و آنها که از جماعت مسلمین خارج شده اند را بیان فرمود)».
در حدیث دیگرى از امام باقر (علیه السلام) مى خوانیم: «ثلاثة لیس لهم حرمة صاحب هوى مبتدع و الامام الجائر و الفاسق المعلن الفسق; سه کس احترام ندارند، فرد منحرف بدعت گذار است (اشاره به صاحبان مکتب هاى انحرافى است) و دیگر پیشواى ظالم و فاسق متجاهر به فسق است».
در حدیث دیگرى از امام على بن موسى الرضا(علیه السلام) آمده است: «من القى جلباب الحیاء فلا غیبة له; کسى که چادر حیا را از سر بیفکند غیبت ندارد».


ادامه مطلب