فقها فتواها و نظرهای فقهی خود را از منابع فقه که عمدتاً قرآن و سنّت (قول فعل و تقریر معصوم) است، استنباط می کنند. فقها مطابق شرع اسلام فتوا می دهند. یکی از مسلّمات اسلامی این است که احکام شرع، تابع مصالح و مفاسد واقعی است. اگر مصالح و مفاسد نبود، نه امری بود و نه نهی و نه حکم به نجاست و طهارت.( مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج 20، ص 52) پس هر جا دیدیم از طرف شارع مقدّس عملی واجب گردیده می فهمیم در آن عمل مصلحتی است که به دست آوردن آن مصلحت لازم است، اگر چه از آن آگاهی نداشته باشیم.

اگر شارع از عملی نهی نمود و چیزی را نجس اعلام کرد، می فهمیم به خاطر مفسده و ضرری است که از آن اجتناب لازم است. گرچه ممکن است ما به خاطر کمی اطلاعات علمی، به مفاسد و مصالح احکام پی نبریم، ولی بعدها بر اثر پیشرفت های علمی، بخشی از فلسفه احکام روشن شود، همان گونه که سال ها پس از حکم به نجاست سگ، بعضی از علل آن کشف گردیده است و آن این که: در رودة سگ کٍرم کوچکی به طول چهار میلی متر به نام "تینیا ایکینوسکوس" است. وقتی از سگ مدفوع بیرون می آید، تخم های زیادی از این کرم همراه مدفوع بیرون می آید و به اطراف مقعد سگ می چسبد. سگ به وسیلة زبانش آن تخم ها را به قسمت های دیگر بدنش منتقل نموده و همه جا را آلوده می کند. اگر یکی از این تخم ها به معدة انسان وارد شود، مرض های گوناگونی تولید می کند که احیاناً منجر به مرگ می شود.( مجله المنار، سال 6، ص 307)

این یکی از عللی است که اسلام سگ را نجس العین دانسته تا بدین وسیله مضرّات آن را از انسان دفع کند اما ممکن است، علت های دیگری از نظر بهداشتی و زیست شناسی و پزشکی وجود داشته باشد که هنوز از آن آگاهی نداریم. می تواند بعضی از علل حرمت ها و حلیت ها، ظاهری (طبی و بهداشتی) باشد که البته از همة آن ها آگاهی نداریم و ممکن است در آینده برخی از آن ها کشف شود. در عین حال، از جهت روحی و روانی نیز مأنوس بودن با سگ و حیوانات در روحیة انسان تأثیر منفی می گذارد.

 با توجه به توضیحات فوق وجود برخی خصوصیات خوب در سگ باعث پاک شدن آن نمی شود نکته دیگری که باید به آن توجه کنید این است که نجس بودن سگ ، نشانه بى ارزش بودن آن نیست ; هر چیزى که خداوند حکیم ، آفریده است ، فایده و ارزش دارد; لذا در روایات به ما توصیه شده است که از سگ ، درس وفا بگیریم !

دلایل نجاست سگ از نظر فقهی:
موضوع نجاست سگ یک مسئله فقهی است. در قرآن کریم در باره طهارت و نجاست سگ سخنی به میان نیامده است. البته، این گونه نیست که همه احکام فقهی در قرآن کریم آمده باشد. قرآن کریم در احکام فقهی معمولاً به کلیات بسنده کرده است و تبیین و تفسیر آن را به پیامبر اکرم (ص) و به دنبال آن، امامان معصوم (ع) سپرده است. برای نمونه هنگامی که به احکام فقهی نماز توجه می کنیم می بینم که احکام زیادی دارد در حالیکه در قرآن کریم تعداد انگشت شماری از آنها آمده است.
1. اجماع؛ فقهای عظام ، سگ را یکی از نجاسات می دانند. و این حکم بین آنها اجماعی است.
2. روایات؛ اجماع در فقه شیعه برخاسته از روایات فراوانی است که در کتاب های روایی آمده است. البته، دربارۀ نجس بودن سگ روایاتی که از امامان (ع) به دست ما رسیده دو گونه است. روایاتی که در آنها واژۀ نجس به صراحت آمده است و روایاتی که در آنها کلمۀ نجس به صراحت بیان نشده، بلکه از باب ملازمه، نجاست سگ فهمیده می شود. در این گونه روایات به تناسب پرسش هایی که از امام (ع) دربارۀ آب نیم خوردۀ سگ شده و جواب هایی که ائمه (ع) داده اند نجاست سگ استفاده می شود؛ به چند مورد اشاره می شود :
الف. از امام صادق (ع) دربارۀ سگ سؤال شد. آن حضرت فرمودند: "نجس است. آب نیم خوردۀ سگ را دور بریزید و با آن وضو نگیرید، ظرف آب را ابتدا با خاک و سپس با آب بشویید.
ب. ابن شریح از امام صادق (ع) در مورد نیم خورده سگ می پرسد که حضرت فرمودند: "نه، به خدا قسم، آن نجس است.
ج. ابی سهیل از امام صادق (ع) پرسید در مورد سگ، که حضرت سه بار فرمودند: "سگ نجس است.